Trước sức ép của biến đổi khí hậu và đô thị hóa nhanh, phát triển công trình xanh không chỉ là xu thế tất yếu mà còn là cơ hội để Việt Nam chuyển đổi sang mô hình tăng trưởng bền vững. Tuy nhiên, theo nhiều doanh nghiệp, con đường này vẫn còn nhiều rào cản, đặc biệt là thiếu cơ chế chính sách khuyến khích đồng bộ và khó tiếp cận nguồn vốn xanh, khiến chi phí đầu tư ban đầu trở thành thách thức lớn.
Ảnh minh họa: Internet
Những năm gần đây, nhận thức “sống xanh” đang dần trở nên phổ biến, kéo theo nhu cầu về nhà ở, công trình thân thiện môi trường tăng nhanh. Việc đầu tư vào hạ tầng thích ứng khí hậu và tiết kiệm năng lượng được xem là giải pháp quan trọng giúp giảm phát thải, nâng cao chất lượng sống và tăng khả năng chống chịu của đô thị Việt Nam.
Theo báo cáo của hệ thống chứng nhận EDGE và Tổ chức Tài chính Quốc tế (IFC), đến đầu năm 2025, Việt Nam đã có 559 công trình xanh, tổng diện tích sàn được chứng nhận khoảng 13,6 triệu m², trong đó riêng năm 2024 có thêm 163 công trình. Dù tăng trưởng tích cực, tỷ lệ này vẫn còn thấp so với nhiều nước trong khu vực.
Ông Tạ Đức Bình (Viện Chiến lược, Chính sách nông nghiệp và môi trường) cho rằng Việt Nam đang có “cơ hội vàng” trong chuyển đổi xanh, với khả năng thu hút vốn FDI, ODA và quỹ khí hậu quốc tế, đồng thời thúc đẩy chuyển giao công nghệ và tạo việc làm xanh. Song, chi phí đầu tư cao, thiếu cơ chế giám sát và ưu đãi thuế, đất đai vẫn là rào cản lớn. Theo ông Bình, Việt Nam cần nhanh chóng hoàn thiện hệ sinh thái đầu tư xanh gồm khung pháp lý, cơ chế ưu đãi và năng lực giám sát minh bạch.
Từ góc độ doanh nghiệp, bà Lưu Thị Thanh Mẫu, Tổng giám đốc Phúc Khang Corporation, cho biết doanh nghiệp công trình xanh vẫn đối mặt với nhiều “bài toán khó”, nhất là thiếu bộ tiêu chí thống nhất và chứng nhận quốc gia. Bà đề xuất sớm ban hành tiêu chuẩn chung để tránh tình trạng “xanh hình thức” – công trình chỉ mang nhãn xanh mà không đạt tiêu chí kỹ thuật. Đồng thời, cần có ưu đãi thuế, tín dụng, đất đai, thủ tục cấp phép nhanh cho các dự án đạt chuẩn xanh, cùng với việc đẩy mạnh truyền thông và đào tạo nhằm nâng cao nhận thức cộng đồng.
Theo bà Mẫu, ngoài chính sách hỗ trợ, doanh nghiệp cũng cần thể hiện cam kết xanh rõ ràng và thực chất, từ quy hoạch đến vận hành, để đảm bảo tính bền vững chứ không chỉ “xanh trên giấy”.
Nhiều chuyên gia kiến nghị Nhà nước cần lồng ghép phát triển công trình xanh vào quy hoạch và chiến lược quốc gia, đặt ra chỉ tiêu bắt buộc thay vì chỉ dừng ở mức khuyến khích. Đồng thời, cần thường xuyên rà soát, cập nhật quy chuẩn kỹ thuật và tiêu chuẩn năng lượng để khuyến khích các dự án phát thải thấp, sử dụng tài nguyên hiệu quả và hướng đến trung hòa carbon.
Theo Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Văn Sinh, đến nay việc phát triển công trình xanh mới dừng ở mức “Nhà nước khuyến khích”. Trong giai đoạn tới, các công trình sử dụng vốn đầu tư công cũng cần được quy định theo tiêu chuẩn xanh, nhằm dẫn dắt thị trường và tạo hiệu ứng lan tỏa sang khu vực tư nhân.
Phát triển công trình xanh không chỉ là giải pháp kỹ thuật mà là trụ cột của chuyển đổi phát triển bền vững. Khi hệ sinh thái đầu tư xanh được hoàn thiện, với chính sách ưu đãi thực chất và nguồn vốn khả thi, doanh nghiệp sẽ mạnh dạn hơn trong đầu tư dài hạn, góp phần giúp Việt Nam đạt mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 và trở thành thị trường công trình xanh năng động hàng đầu khu vực.